Dbaj o serce – zmień złe nawyki!

Postęp cywilizacyjny ujawnia od pewnego czasu swoją drugą, zdecydowanie negatywną stronę. Wiąże się też, niestety, ze znacznie wyższym odsetkiem populacji, która zapada na choroby serca
i układu krążenia. Jedynie zmiana codziennych, niekorzystnych dla zdrowia nawyków może zahamować rozwój „epidemii” XXI wieku.

Niewolnicy laptopa i płaskich telewizorów

Wolny wieczór lub weekend kojarzy się w pierwszej kolejności z siedzeniem przy komputerze lub nieustanną zmianą kanałów telewizyjnych za pomocą pilota. Coraz więcej osób nie uprawia żadnego sportu – nie dba nawet o zwykłą, systematyczną aktywność fizyczną. Tymczasem wystarczy raz dziennie zrezygnować z windy i wejść na wysokość 3. piętra, by samodzielnie monitorować pracę serca. Nagłe osłabienie i duszność podczas niewielkiego wysiłku mogą stać się przyczyną wizyty u kardiologa, a ten szybko zdiagnozuje drobną niedyspozycję i wdroży właściwą terapię, zanim przerodzi się ona w poważne schorzenie.

Dzieci, które widzą rodziców siedzących przed ekranem czy monitorem, czerpią z nich przykład. Wybierają gry komputerowe zamiast gry w piłkę i rezygnują z ćwiczeń na lekcjach wychowania fizycznego. Dlatego w ostatnim dziesięcioleciu pojawiło się nieznane dotąd krajowej medycynie zjawisko – nadmierna otyłość i nadciśnienie tętnicze u dzieci¹. Hipertensjolodzy (specjaliści w tej dziedzinie) zalecają, w ramach profilaktyki, pomiar ciśnienia u wszystkich dzieci z nadwagą podczas rutynowej wizyty u pediatry.

Warto zrezygnować z kolejnego odcinka serialu lub przeglądania serwisów internetowych na rzecz spaceru z rodziną, wycieczki w góry czy pływania na basenie. Stawka jest wysoka – zdrowie i życie nasze i naszych bliskich.

Tłuste potrawy, alkohol i dymek z papierosa

Znaczne ilości wysokoprocentowych trunków, przyjmowane nawet okazyjnie, prowadzą do wielu niebezpiecznych schorzeń. Wywołany przez nie wzrost ciśnienia oraz nadmierne stężenie cholesterolu we krwi zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia niewydolności mięśnia sercowego². Kolejnym błędem żywieniowym bywa źle skomponowany jadłospis, w którym przeważają potrawy bogate w tłuszcze nasycone, sprzyjające rozwojowi schorzeń układu krążenia. Poza tym pojedyncze racje żywnościowe nierzadko są zbyt obfite i ciężkostrawne. Lepiej jeść częściej, ale mniejsze porcje. Warto również zrezygnować z czerwonego mięsa (zwłaszcza z wołowiny i wieprzowiny) na rzecz białego, a także na stałe wprowadzić do menu ryby morskie. Najlepiej też całkowicie zaniechać palenia tytoniu, ponieważ u palaczy znacznie częściej dochodzi do rozwoju zakrzepicy i miażdżycy tętnic.

Odwlekanie badań i pomijanie dawek leków

Czasem może okazać się, że największym wrogiem serca jest… dobre samopoczucie. Brak niepokojących objawów łączy się na ogół z przekonaniem, że nie ma potrzeby poddawać się jakimkolwiek badaniom. Nic bardziej błędnego – tylko bieżąca kontrola parametrów krwi i układu krążenia może zapobiec niebezpiecznym następstwom chorób, które rozwijają się w ukryciu, nie dając żadnych sygnałów. Należy zatem systematycznie sprawdzać poziom cholesterolu, glukozy i mierzyć ciśnienie krwi. Pozwala to bardzo wcześnie wykryć drobne odchylenia od normy i szybko im przeciwdziałać.

Kolejnym błędem popełnianym przeciw zdrowiu serca, również wynikającym z dobrej kondycji fizycznej, jest rezygnacja z zalecanej dawki leku na nadciśnienie tętnicze w dniu, w którym nie odczuwa się dolegliwości. Często po środki farmakologiczne sięga się okazjonalnie, gdy organizm zaczyna wysyłać alarmujące sygnały. Tymczasem tylko regularne przyjmowanie leków i ścisłe stosowanie się do zaleceń lekarza może przynieść efekty w terapii nadciśnienia³.

Serce doceni nawet drobne zmiany trybu życia

Ten artykuł z pewnością nie wyczerpuje problemu błędnych nawyków, które w konsekwencji obciążają układ krążenia i prowadzą do niewydolności lub martwicy mięśnia sercowego – to temat na obszerną publikację naukową. Najistotniejsze jednak, że nie trzeba rewolucjonizować całego dotychczasowego stylu życia, by zadbać o zdrowie serca. Na ogół wystarczą nieznaczne modyfikacje, by poprawić stan układu krążenia i zmniejszyć ryzyko wystąpienia poważnych schorzeń. Dłuższy, codzienny spacer, ryba gotowana na parze zamiast krwistego steku i regularne badania diagnostyczne – to pierwszy, duży krok w kierunku lepszego zdrowia. W trosce o kondycję serca, dobrze jest uzupełnić menu o artykuły spożywcze zawierające stanole roślinne (np. kukurydzę, warzywa strączkowe i soję). Warto również wspierać organizm w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu (lub redukcji jego nadmiaru) przy pomocy tzw. żywności funkcjonalnej, bogatej w stanole⁴. Do tej grupy zaliczane są produkty Benecol, polecane przez Fundację Rozwoju Kardiochirurgii im. prof. Zbigniewa Religi.

¹ Medycyna Praktyczna, http://www.mp.pl/artykuly/26245, dostęp: 20.03.2015

² European Commission (Public health), http://ec.europa.eu/health/major_chronic_diseases/diseases/cardiovascular/index_en.htm, dostęp: 20.03.2015

³ A. Szczeklik (red.), Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2005, s. 304-305 i 1408-1409

⁴ M. Naruszewicz (red.), Kardiologia zapobiegawcza, wyd. PTMNM, Szczecin 2003, s. 31-34 i 217-265